จิตรวมใหญ่ด้วยการหยั่งสติปัญญาลงในกายานุปัสสนา

แยกแยะส่วนต่างๆ ของธาตุขันธ์ออก พิจารณาด้วยปัญญาไม่ลดละ

คือยกทั้งส่วนรูปกาย ทั้งส่วนเวทนาคือทุกข์ภายใน ทั้งส่วนสัญญาที่หมายกายส่วนต่างๆ ว่าเป็นทุกข์ ทั้งส่วนสังขารตัวปรุงแต่งว่า ส่วนนี้เป็นทุกข์ ส่วนนั้นเป็นทุกข์

ขึ้นสู่เป้าหมายแห่งการพิจารณาของสติปัญญาผู้ดำเนินงาน ทำการขุดค้น คลี่คลายอย่างไม่หยุดยั้ง

จิตมีกำลังขึ้นมาอย่างประจักษ์สามารถคลี่คลายธาตุขันธ์จนรู้แจ้งตลอดทั่วถึง ด้วยอำนาจแห่งการพิจารณา

หลวงปู่เจี๊ยะ จุนฺโท

ท่านพระอาจารย์เจี๊ยะ เป็นพระอรหันต์เตวิชโช ทรงอภิญญา ๖ ท่านได้ธรรมสมัญญา “ผ้าขี้ริ้วห่อทอง” จากหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโต และองค์หลวงตาพระมหาบัว องค์หลวงตาฯ ชื่นชมท่านเป็น “เพชรน้ำหนึ่ง” ศิษย์ก้นกุฏิลูกรักหลวงปู่มั่น มีนิสัยตรงไปตรงมา เป็นธรรมแท้ๆ ท่านเป็นลูกเจ๊ก กิริยาภายนอกโกโรโกโส บ๊งเบ๊งๆ โผงผางๆ ขวานผ่าซาก ไม่น่าดู แต่ภายในท่านละเอียดลออที่สุด หลักธรรม หลักวินัยไม่เคลื่อนคลาด สะอาดมากทีเดียว

ประวัติหลวงปู่เจี๊ยะท่านงดงามในเบื้องต้น ท่ามกลาง และที่สุด แม้จะมีบ้างในเพศฆราวาสก็เป็นเหมือนปุถุชนคนธรรมดาที่เคยทำผิดพลาดมาก่อน ท่านเคยฆ่าสัตว์ ตีงูตีหมาตาย ชกต่อย เล่นการพนันทุกรูปแบบ แต่เพราะธรรม คือ สัจธรรมความจริง ย่อมเข้ากับคนจริงเช่นท่าน และเพราะการปฏิบัติธรรม สมควรแก่ธรรม ย่อมเปลี่ยนปุถุชนเป็นถึงที่สุดพระอรหันต์ ดังนั้น เมื่อท่านบวชเป็นพระธุดงคกรรมฐานแล้ว แม้ท่านไม่ได้เรียนปริยัติ แต่ท่านเคร่งครัดพระธรรมวินัย ธุดงควัตร ข้อวัตรปฏิบัติ และตั้งใจปฏิบัติภาวนาตามปฏิปทาของหลวงปู่มั่น คือ “สอนตนให้รู้เห็นธรรมก่อน แล้วจึงนำธรรมนั้นมาสั่งสอนโลก” ท่านจึงปฏิบัติอย่างอุกฤษฏ์ยิ่งยวด ยอมสละชีวิต ตั้งสัจอธิษฐาน “ตาย” เพื่อธรรม โดยท่าน “พิจารณากาย” ในทุกอริยภูมิ จนได้บรรลุอรหัตตภูมิในขณะอายุเพียง ๓๓ ปี พรรษา ๑๒ เท่านั้น นับเป็นพระอรหันต์หนุ่มอีกองค์หนึ่งที่มากด้วยวาสนาบารมีธรรม จากนั้นท่านจึงมารับภาระเป็นเจ้าอาวาส พัฒนาสร้างวัด ทำงานขยันขันแข็งทั้งภายใน ภายนอก รวมทั้งชอบตีเหล็ก ตีขวาน จน “ขวาน” ได้เป็นสัญลักษณ์ประจำองค์ท่าน

แม้หลวงปู่เจี๊ยะเป็นพระอรหันต์ แต่ท่านก็ละนิสัยวาสนาไม่ได้ กิริยาภายนอกยังไม่งดงาม ทั้งวาจาและการกระทำ ท่านได้สร้างวีรกรรมแปลกๆ ไว้มากมายจนโลกร่ำลือ ไม่เข้าใจและพากันตำหนิ แต่ท่านก็สะท้อนให้เห็นคุณธรรมภายในได้ชัดเจนไว้มากมายเป็นคติธรรมอันเลิศเลอเช่นกัน เช่น เป็น “ยอดพระคิลานุปัฏฐาก” ปรนนิบัติดูแล หลวงปู่เสาร์ หลวงปู่มั่น ในยามอาพาธหนัก เป็น “ยอดพระกตัญญู” ตอบแทนพระคุณโยมบิดามารดา ครูบาอาจารย์ เป็น “ยอดสหธรรมิก” ขององค์หลวงตาฯ ที่รู้จักสนิทสนมช่วยเหลือเกื้อกูลกันมาตั้งแต่เป็นภิกษุหนุ่มจวบจนชราภาพ

ในชีวิตบั้นปลายของหลวงปู่เจี๊ยะ ท่านเป็น “เสาหลักวงกรรมฐานภาคกลาง” เอื้อเฟื้อช่วยเหลือหมู่คณะและเมตตาสงเคราะห์พุทธบริษัท โดยท่านบำเพ็ญประโยชน์ต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ไว้มากมาย ท่านฝากผลงานสำคัญที่ท่านภูมิใจที่สุด คือ “ภูริทัตตเจดีย์” ไว้เป็นอนุสรณ์แห่งความรักเทิดทูนบูชาครูบาอาจารย์ และเมื่อใกล้มรณภาพ ท่านนำธาตุขันธ์ที่ถูกอาพาธเบียดเบียนรุมเร้าอย่างหนักแสดงเป็นคติธรรม นตฺถิ กมฺมสมํ พลํ ไม่มีอำนาจใดเหนืออำนาจกรรม นั้นเป็นสัจธรรมความจริงเสมอ ท่านจึงสอนให้เชื่อ “หลักกรรม” ให้หมั่นภาวนา “พุทโธ” และให้หมั่นทำบุญ ดังที่ท่านสอนไว้ “ทำบุญกันโว้ย ตายก็เอาไปไม่ได้”